نشست «عصرانه داغ سلامت» : ره توشه ای از تفکر سیستم ها
به همت مرکز تحقیقات مدیریت و اقتصاد سلامت، اولین نشست «عصرانه داغ سلامت» با تمرکز بر تفکر سیستم‌ها و پیچیدگی‌های نظام سلامت روز دوشنبه 28 مهرماه 1404 در تالار شهید بهشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برگزار شد.
حاضران : دکتر لامعی، دکتر رضایتمند، دکتر چنگیز، دکتر سیبویه، دکتر احمد زاده، دکتر فردوسی، دکتر رضایتمند و جمعی از اساتید گرانقدر و دانشجویان المپیادی.
📌نکته محوری: اساتید بر لزوم تغییر نگاه و مدل‌سازی پویای سیستم‌ها برای سیاست‌گذاری صحیح تأکید کردند
اولین جلسه از سلسله نشست‌های «عصرانه داغ سلامت» با موضوع «ره‌توشه‌ای از تفکر سیستم‌ها» با ارائه‌ی دکتر ابوالفتح لامعی، روز دوشنبه ۲۸ آبان ماه ۱۴۰۴ از ساعت ۱۵:۰۰ الی ۱۷:۰۰ در تالار شهید بهشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برگزار گردید. این نشست با هدف بررسی رویکردهای نوین در حوزه نظام سلامت و تفکر سیستمی برگزار شد و با حضور فعالانه اعضای هیئت علمی و شرکت‌کنندگان همراه بود.
در ابتدای جلسه، پس از خوشامدگویی و سخنان مقدماتی دکتر رضایتمند، دکتر لامعی به ارائه نکات کلیدی خود پرداخت
ساختار و نقد مرزهای سیستم‌ها
دکتر لامعی سخنرانی خود را با تصحیح واژه‌شناسی آغاز کرد و معتقد است اصطلاح «تفکر سیستم‌ها» جامع‌تر از «تفکر سیستمی» است. وی در ادامه بر اهمیت ترسیم ساختار سیستم‌ها پس از تشخیص مسئله تأکید کرد: «وقتی مسئله ای را تشخیص دادیم بعد باید ساختار سیستم را ترسیمش کنیم، وقتی ساختار سیستم را ترسیم کردیم، ما می توانیم رفتار سیستم را بر اساس ساختاری که داره درک بکنیم و می توانیم مداخلات ساختاری انجام بدیم.»
دکتر لامعی مجدداً تأکید کرد که مرزهای سیستم‌ها (مانند دانشگاه یا نظام سلامت) مفهومی و اعتباری هستند و در عالم واقع، سیستم‌ها مرز فیزیکی ندارند؛ تفکیک اجزا بر اساس کاربری نیوتنی است و سلامت ما تحت تأثیر نظام‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، بیولوژیک و فرهنگی قرار دارد و هر تصمیمی باید از مرزهای سازمانی ساختگی عبور کند.
کاربرد عملی: بازنگری قانون جوانی جمعیت
نمونه‌ای عملی از به‌کارگیری اصول تفکر سیستمی توسط دانشجویان المپیاد ارائه شد که به بازنگری قانون جوانی جمعیت با استفاده از این اصول پرداختند. آن‌ها نقاط اهرمی کاهش نرخ باروری و افزایش سالمندی را شناسایی کردند و اصول تفکر سیستمی نظیر تأخیر زمانی، نگاه کل‌نگر، پیامدهای ناخواسته و حلقه‌های بازخورد را به کار بردند:
1. پوشش هزینه‌های درمان ناباروری: قانون صرفاً حالت مسکنی داشت و تأخیر زمانی را در نظر نگرفته بود. پیشنهاد گروه، مداخله بر هزار روز اول زندگی (پنجره طلایی) بود که بر تمایل به فرزندآوری و مشکلات ناباروری تأثیرگذار است.
2. قانون ترویج زایمان طبیعی: این قانون صرفاً یک جزء از اکوسیستم زایمان بود و نگاه کل‌نگر را نادیده گرفته بود؛ گروه پیشنهاد کرد نقش ماماها پررنگ‌تر شود و کارانه آن‌ها افزایش یابد.
3. مرخصی مادران: به چالش کارفرمایان کوچک در اعطای مرخصی نه ماهه اشاره شد که منجر به حلقه بازخورد منفی (امتناع از استخدام) می‌شود. پیشنهاد گروه: کاهش مالیات کارفرمایان حامی مادران و در نظر گرفتن مرخصی زایمان برای پدران جهت تقسیم عادلانه مسئولیت.
4. تبلیغات: به جای بودجه‌های هنگفت در رسانه‌های عمومی کم‌توجه، پیشنهاد شد تبلیغات بر روی رسانه‌هایی متمرکز شود که عموم مردم فعالانه استفاده می‌کنند.
در پایان، دکتر رضایتمند تأکید کردند که هدف، آشناسازی شرکت‌کنندگان با این مهارت‌ها است تا بتوانند در جلسات آتی، این اصول را در مشکلات نظام سلامت به کار گیرند
