الف. کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
معرفی:
كتابخانه ها و مراكز اطلاع رساني، مراکز تحقیقاتی، مجلات تخصصی، مراکز انتشاراتی و مراکز علم سنجی در حوزه سلامت وظايف مهمی را بر عهده دارند كه براي انجام آنها به افرادي آموزش ديده در سطوح مختلف نيازمندند. هدف آموزش دانشجویان کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی عبارت است از:
۱.آشنا ساختن دانشجویان با اهميت و نقش كتابخانه در گسترش علم و دانش در جامعه به ویژه در حوزه سلامت؛
۲. پرورش کارشناسانی با تخصص و آگاهی از فنون و مهارتهای سازماندهی و بازیابی منابع اطلاعاتی علوم سلامت؛
۳ .آشنایی دانشجویان با كتابخانه های دانشکده ای ،دانشگاهي و بيمارستاني وتوانمندسازی جهت اداره آنها؛
۴. شناسایی دانشجو از نیازهای آموزشی و پژوهشی کاربران کتابخانه ها و راه های پاسخگویی به آنها؛
۵. توانمندسازی دانشجویان جهت تهیه و گزینش منابع مورد نیاز جهت رفع نیازهای اطلاعاتی کاربران؛
۶. آشنا ساختن دانشجویان با آخرین تحولات کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی در حوزه علوم سلامت؛
۷. توانمندسازی دانشجویان جهت فعالیت در مجلات تخصص حوزه سلامت؛
۸. تربیت دانشجویان در حوزه پژوهش جهت فعالیت در مراکز تحقیقاتی، مراکز رشد و پژوهشکده ها؛
۹. توانمندسازی دانشجویان جهت همکاری با تیم های تحقیقاتی و تیم های درمان؛
۱۰. توانمندسازی دانشجویان جهت پایش تولیدات علمی دانشگاه های علوم پزشکی؛
۱۱. تربیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی جهت تدریس دروس تخصصی در گروه های آموزشی مرتبط؛
گروه کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی با اهداف مذکور در سال ۱۳۷۲ در دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تاسیس گردید.
آينده رشته
امروزه حوزه سلامت نیز همگام با سایر حوزه های علمی متاثر از تغییر و تحولات فناوری اطلاعات است و نیازهای روز افزون ذینفعان سلامت (متخصصان و عموم مردم) به اطلاعات سلامت بیش از پیش اهمیت یافته است. بنابراین کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی باید ضمن تهیه منابع اطلاعاتی معتبر، دسترسی به اطلاعات سلامت را تسهیل و تضمین نمایند. در راستای تحقق این مهم ضرورت ایجاد و راه اندازی گرایش های خدمات اطلاع رسانی پزشکی، مشاوره اطلاعات سلامت، مدیریت پایگاه ها و نظام های اطلاع رسانی پزشکی، مدیریت کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی پزشکی، علم سنجی در حوزه سلامت بیش از پیش ضرورت می یابد. البته بايد به اين نكته نيز توجه داشت كه مراكز و كتابخانه‌هايي كه در صدد جذب فارغ‌التحصيلان هستند، افراد شايسته‌تر را به لحاظ علمی و اخلاقی مبنا قرار مي‌دهند و لذا دانشجويان موظف هستند از آغاز ورود به رشته به خودسازي و گسترش دانش و عمق بخشيدن به مهارت‌هاي خود بپردازند و از اين طريق چشم‌انداز شغلي خود را پيشاپيش ترسيم نمايند. امروزه کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی می توانند در مراکزی مانند کتابخانه های دانشکده ای، مرکزی و بیمارستانی، مراکز تحقیقاتی، دفاتر مجلات، مراکز انتشاراتی، تیم های درمانی، مراکز دانش بنیان و مراکز علم سنجی در دانشگاه های علوم پزشکی و نیز در کتابخانه های دانشکده ای و مرکزی، مراکز تحقیقاتی، دفاتر مجلات، مراکز انتشاراتی، مراکز دانش بنیان، مراکز علم سنجی در دانشگاه های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نیز دانشگاه های تابع دانشگاه آزاد اسلامی فعالیت نمایند. علاوه بر این، کتابخانه های عمومی و آموزشگاهی نیز عرصه دیگری برای فارغ التحصیلان این رشته تخصصی هستند.
مقاطع تحصیلی
دوره کارشناسی پیوسته:
هر سال حدود ۲۰ دانشجو در مقطع کارشناسی براي دوره روزانه از طريق آزمون سراسري پذيرش مي گردد.
دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته:
از سال ۱۳۸۸ دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی در این دانشکده راه اندازی شد و در حال حاضر هر سال حدود ۵ دانشجو در این مقطع از طریق آزمون سراسری پذیرش می شوند
دوره دکتری تخصصی:
دوره دکتری تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی در بهمن ۱۳۹۳ همزمان با دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه علوم پزشکی ایران راه اندازی شد.
ب. گرایش علم اطلاعات بالینی(در حال تصویب):
معرفی:
دسترسی به موقع به منابع اطلاعاتی بالینی در ایجاد محیطی مناسب برای ارتقای خدمات درمانی نقشی مؤثر دارد. با توجه به محدودیت‌های زمانی و رشد چشمگیر اطلاعات پزشکی، یکی از روشهای به روز ماندن اطلاعات پزشکان و تیم درمان استفاده از پزشکی مبتنی بر شواهد است. پزشکی مبتنی بر شواهد یکی از راهکار‌های ایجاد تغییر در عملکرد بالینی از طریق استفاده از اطلاعات روزآمد است. پزشکی مبتنی بر شواهد و نیاز به اطلاعات معتبر، نقش کتابداران پزشکی را از شناسایی صرف متون مناسب پزشکی به پالایش کیفی متون، ارزیابی انتقادی این متون، آموزش و مشارکت مؤثر در ارائه خدمات بالینی گسترش داده است و باعث شده است کتابداران پزشکی، نقش اینفورمیشنیست بالینی را در تیم درمان بر عهده بگیرند.
اینفورمیشنیست بالینی یا کتابداری بالینی به عنوان راهکاری برای پزشکی مبتنی بر شواهد، فرایندی است که در آن کتابدار بیمارستانی با حضور در بخشهای بیمارستان به همراه متخصصان سلامت از جمله پزشکان و پرستاران، به طور مستقیم نیازهای اطلاعاتی آنان را شناسایی کرده و با جستجو و ارزیابی منابع اطلاعاتی، شواهد و مدارک مرتبط و مناسب را استخراج کرده و در اسرع وقت در اختیار آنان قرار میدهد. همچنین متخصصان سلامت را در زمینهی جستجو و ارزیابی منابع مورد نیاز خود و آشنا کردن آنها با منابع اطلاعاتی روزآمد آموزش میدهد. از جمله مزایای حضور اینفورمیشنیست بالینی در تیم درمان می‌توان به بهبود مراقبت از بیمار، آموزش به پزشکان و تیم درمان، صرفه جویی در زمان، هزینه و به اشتراک گذاری اطلاعات اشاره کرد.
از آن‌جا که دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به عنوان یکی از پیشگامان راه‌اندازی اینفورمیشنیست بالینی (کتابدار بالینی پیشرفته) کشور محسوب می‌گردد و برای اجرای این طرح به لحاظ بستر عملیاتی نیز، بخش گوارش بیمارستان الزهرای اصفهان با توجه به سابقه همکاری‌های پژوهشی و آموزشی قبلی با تیم حاضر از موقعیت مناسبی برخوردار بود، با مشارکت و همکاری دو گروه آموزشی اقدام به تدوین برنامهی آموزشی پودمانی اینفورمیشنیست بالینی (کتابدار بالینی پیشرفته) شد.
آینده:
در آینده فارغ التحصیلان این گرایش توانمندی های زیر را خواهند داشت:
- جستجوی شواهد پزشکی برای تیم درمان در حین، قبل یا بعد از راند
- جستجوی شواهد پزشکی و اطلاعات برای تیم تحقیقات بالینی در مرورهای سیستماتیک
- طراحی، توسعه و راه اندازی پایگاههای اطلاعاتی بومی و ملی مختص تولیدات شواهد پزشکی ایران
- تولید و استانداردسازی منابع اطلاعاتی آموزشی بیماران
- همکاری آموزشی، پژوهشی و اجرایی با تیمهای بالینی در تدوین و توسعه گایدلاینهای بالینی
- همکاری آموزشی، پژوهشی و اجرایی با تیمهای بالینی در تدوین و توسعه مرورهای نظام مند بالینی
- همکاری آموزشی، پژوهشی و اجرایی با تیمهای بالینی در تدوین و توسعه کارآزماییهای بالینی
- توسعه برنامه های پژوهشی مشترک بینالمللی در راستای اهداف فوق
- توسعه پایگاههای اطلاعاتی بالینی و مبتنی بر شواهد به دانشجویان پزشکی، رزیدنت، فلوشیپ و استادان
- توسعه استفاده از شبکه های اجتماعی پژوهش محور جهت انتقال و اشاعه دانش بالینی ملی در عرصه بین الملل (مانند Research gate, LinkedIn, ORCID و ...)
- توسعه استفاده از نرمافزارهای مدیریت اطلاعاتی و استنادی (مانند Endnote، مندلی و ...)
ج. رشته سلامت و رسانه(اجرا شده در سال 1390و ادامه از سال 1403):
معرفی:
رشته سلامت و رسانه در مقطع کارشناسی ارشد، با تلفیق نگارش، تدوین، خلاقیت، تحلیل و انتشار مستندات تحقیقاتی و گزارشهای علمی مرتبط با تحقیقات سلامت، به ارتقای سطح سلامت جامعه و گسترش مرزهای دانش در حیطه های علوم پزشکی کمک خواهد کرد. توانایی تدوین، نگارش، تحلیل، نقد و انتشار اطلاعات، دانش و فناوریهای مرتبط با سلامت، خلاقیت و نوآوری در زمره ارزشهای حاکم بر این رشته هستند. از سوی دیگر، دانش آموختگان بر محرمانه ماندن اطلاعات شخصی اشخاص، خودداری از انتشار اطلاعات مغایر با قوانین کشوری، و حفظ حقوق انسانها صرف نظر از سن، جنس، رنگ، نژاد، مذهب و فرهنگ تاکید داشته و هرگونه فعالیت آنها با عنایت به کرامت انسانها و رعایت حقوق و قوانین جاری خواهد بود. بمنظور فراهم ساختن پلی بین دانشمندان و مصرف کنندگان علوم مرتبط با سلامت، به حضور متخصصینی صلاحیت دار و متبحر در امر سلامت و رسانه نیاز می باشد. ضرورت و علت راه اندازی این رشته، تربیت نیروی انسانی در سطح کارشناسی ارشد است که قادر باشد بطور حرفه ای و تخصصی و بطور موثر، در نشر و اشاعه دانش پزشکی و بهینه کردن چاپ و انتشار مقالات علوم پزشکی فعالیت نماید. رسالت رشته، فراهم ساختن شرایط و عرصه مناسب برای انتشار بهینه نتایج تحقیقات مرتبط با سلامت در سطح جامعه می باشد.
آینده رشته:
دانش آموختگان رشته سلامت و رسانه در سه حیطه خدماتی، آموزشی و پژوهشی به فعالیت خواهند پرداخت. از جمله فعالیتهای خدماتی آنها می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱-فعالیت در دفاتر نشریات، روزنامه ها و مجلات به ویژه در حوزه سلامت؛
۲-اطلاع رسانی سلامت به روشهای مقتضی به گروه های هدف (مدیران، بیماران، متخصصان و عموم مردم)؛
۳-فعالیت در بخش روابط عمومی دانشگاهها و سایر مراکز و سازمانهای مرتبط با سلامت؛
۴-خبرنگاری و روزنامه نگاری در حیطه های مرتبط باسلامت جامعه؛
۵-ارائه خدمت در گروههای آموزشی مربوط با رشته.
مقاطع تحصیلی:
در حال حاضر این رشته برای اولین بار در سطح کشور و در مقطع کارشناسی ارشد ارائه شده است. این گروه از نیم سال اول ۹۲-۱۳۹۱ پذیرش دانشجو داشته است.